Executive summary
Windplan Groen bestaat uit 11 windparken in de Flevopolder.
Het is eigendom van 420 agrariërs en omwonenden. Dat is 85% van de bewoners van de buitengebieden in de regio.
Ventolines was intensief betrokken bij de ontwikkeling, contractering, het bouwmanagement en de veiligheidscoördinatie.
Van de 11 parken delen er 8 een netaansluiting direct op het hoogspanningsnet van TenneT via een gesloten distributiesysteem (GDS).
Gesloten Distributiesysteem Groen is door Ventolines ontwikkeld. Wij werkten ook mee in het bouwmanagementteam.
Windplan Groen is een voorbeeld geworden van agrariërs en burgers die solidair bijdragen aan én profiteren van de energietransitie.
De 86 turbines zijn jaarlijks goed voor circa 1,8 miljard kilowattuur (kWh) aan duurzame elektriciteit.
Dit is ruim 5% van de 35 terawattuur die Nederland per 2030 jaarlijks wil opwekken.
Wat is Windplan Groen
Windplan Groen is het grootste windproject op land van Nederland. Het bestaat uit 11 windparken in Flevoland. Op een deel van deze locaties stonden al (kleinere) windturbines. De Gemeente Dronten en Provincie Flevoland wilden deze windparken meer met elkaar in lijn brengen en de stroomproductie efficiënter maken en verhogen. Zo ontstond Windplan Groen. Op 28 maart 2024 is het opgeleverd, op één park na. De 86 windturbines zijn samen jaarlijks goed voor circa 1,8 terawattuur (TWh) aan duurzame elektriciteit. Dat is ruim 5% van de 35 terawattuur aan duurzame stroom die de Nederlandse overheid per 2030 jaarlijks op land wil opwekken. Een terawattuur is een miljard kilowattuur.
Drie specialisten in gesprek
Wat maakte dit windplan zo anders dan al onze andere duurzame-energieprojecten? Daarover laten we drie specialisten aan het woord: Daniël Hamstra, veiligheidscoördinator en asset manager; Roald van Engelenburg, senior contract- en projectmanager en Ardaan Walvis, ontwikkelaar en projectmanager. Zij waren intensief betrokken bij het project.
Vertrouwen smeden
Daniël, Roald en Ardaan gaan met elkaar in gesprek over wat er nodig is om een project van dit kaliber naar een goed resultaat te loodsen. Ze vertellen hoe je vertrouwen smeedt met eigenaren, overheidsinstellingen en aannemers. Hoe je ondanks grote onverwachte gebeurtenissen zoals corona en de oorlog in Oekraïne toch het budget op koers houdt. En hoe je honderden werknemers van tientallen aannemers veilig houdt tijdens het werk met tot 80 meter lange turbinedelen, op een hoogte van 165 meter.
v.l.n.r.: Daniël Hamstra (veiligheid), Roald van Engelenburg (bouw), Ardaan Walvis (ontwikkeling)
De ontwikkelingsfase
420 agrariërs en omwonenden zijn samen eigenaar. We hebben keihard gewerkt aan een solidair plan dat eerlijk uitpakte voor iedereen.
Bijzondere opdrachtgevers
Ardaan: ‘Ik vind het mooi om te zien hoeveel mensen bij dit project betrokken zijn als initiatiefnemer: 420 agrariërs en omwonenden. Dat is 85% van de bewoners van het buitengebied in de regio. Zij hebben gezamenlijk de schouders eronder gezet. Dat vond ik heel mooi, om dit voor zo’n gevarieerde club te kunnen doen.’
Ontwikkeling, contractering, veiligheids- en bouwmanagement
Daniël: ‘Waar ik heel trots op ben, is dat wij als Ventolines zo intensief betrokken zijn bij dit project; het grootste windproject op land van Nederland. Ventolines heeft de ontwikkeling gedaan – alle vergunningsaanvragen en het inpassingsplan, plus het jarenlange overleg met opdrachtgevers en overheden dat daarvoor nodig is. Daarna hebben we 9 van de 11 windparken bijgestaan in de contractering. Voor 5 parken hebben we de bouw geleid. Ook had Ventolines tijdens de bouw van deze 5 parken de rol van Veiligheids- en Gezondheidscoördinator Uitvoeringsfase. Daarmee hadden we grote invloed op het veilig realiseren van Windplan Groen. En nu doen we voor 5 parken ook het asset management.’
Waarde voor de regio
Roald: ‘Bovendien is het gelukt om de windparken bij deze eigenaren te houden. Vaak wordt een windpark verkocht aan een van de grote energiemaatschappijen. Hier hebben de eigenaren zelf de eindstreep gehaald, zodat het project een toegevoegde waarde blijft opleveren aan de eigenaren en de regio.’
Eigenaren die naast de turbine wonen
Daniël: ‘Ik merk dagelijks hoe betrokken de agrariërs nu nog zijn. Ik ben nauw betrokken bij de dagelijkse operatie van de windparken omdat ik nu het beheer van een aantal van de windparken onder mijn hoede heb. Dus ik krijg elke dag wel berichten van agrariërs die naast de windturbines wonen. ‘De turbine staat stil, waarom is dat? O, nu draait-ie weer! Er is iemand op de locatie, wie is dat?’ Op die manier ontvangen we vaak waardevolle informatie uit het veld.’
Gouden regel: het gezamenlijke belang voorop
Ardaan: ‘Wat ik mooi vind is dat we erin zijn geslaagd om het gezamenlijke belang voorop te stellen. We hebben eerst met de 11 windparken een intensief proces doorlopen om te kijken: wat willen we bereiken? Zo hebben we eerst op principeniveau afspraken met elkaar gemaakt. Bij elke keuze keken we: wat is optimaal? Hoe zorgen we ervoor dat we zoveel mogelijk voor elkaar krijgen?’
‘Best for project’
Daniël: ‘Best for project’ dat was wel een standaardterm he? In het belang van het hele project en niet van het individu of één partij.’
“Onder de aanvliegroute naar Luchthaven Lelystad golden beperkingen. Wij hebben de juridische en technische ervaring om te weten dat er toch méér mogelijk is.”
– Ardaan Walvis, ontwikkelaar en projectmanager bij Ventolines
Luchtvaartbeperkingen
Ardaan: ‘We hebben heel veel aandacht besteed aan een eerlijke verdeling voor alle partijen. Daarnaast wilden we wel over het geheel genomen de taart voor iedereen zo groot mogelijk maken – ‘best for project’ dus. Een voorbeeld daarvan is het dossier over de luchtvaartbeperkingen. Daar heb ikzelf veel tijd in gestoken.’
Ons geld meer dan waard zijn
Ardaan: ‘Op de aanvliegroute naar Luchthaven Lelystad golden er beperkingen op de hoogte van de turbines. De initiatiefnemers hadden zich kunnen schikken naar de beperkingen die ze opgelegd kregen van de luchtvaartautoriteit. Maar wij hebben de juridische en technische ervaring om te weten dat er vaak toch méér mogelijk is. We hebben tegen de opdrachtgevers gezegd: wij gaan ons geld meer dan waard zijn door hier in detail in te duiken en oplossingen te vinden.’
Ardaan: ‘We hebben de beperkingen onder de loep genomen, in nauwe samenwerking met de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), die toezicht houdt op de luchtvaart in Nederland, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de andere windprojecten in de Flevopolder. Zo hebben we de beperkingen terug kunnen brengen tot de essentie: welke ruimte was er nu écht nodig om de veiligheid van het vliegverkeer te kunnen garanderen. Hierdoor hebben we veel grotere windturbines kunnen plaatsen dan aanvankelijk werd gesteld, terwijl de veiligheid gegarandeerd bleef.’
Eerlijk en open
Ardaan: ‘Er waren genoeg partijen die helemaal niet werden geraakt door die luchtvaartbeperkingen, omdat hun windpark buiten de contouren van Luchthaven Lelystad viel. En toch hebben zij uiteindelijk ook de opdracht gegeven en meebetaald aan die extra inspanningen. Dat kan alleen als je heel eerlijk bent: ja, het gaat nu specifiek over een deel van het project en dit treft niet iedereen in gelijke mate, maar het is wel ‘best for project’. De mogelijkheden voor het geheel worden zo wel optimaal benut.’
Overleg ook open en gezamenlijk
Ardaan: ‘Bij zulke kwesties legden we keer op keer verschillende scenario’s voor. We waren open over alle mogelijke uitkomsten en we vertelden het ook eerlijk als die nog niet te voorspellen waren. En dat deden we niet met elke partij afzonderlijk, maar altijd gezamenlijk. Dat is intensief, maar je krijgt er ook heel veel vertrouwen voor terug.’
Al in de ontwikkelfase bouwspecialisten betrokken
Ardaan: ‘Ik denk dat het ook ontzettend waardevol is dat we bij de vergunningsaanvragen al specialisten konden betrekken die heel ervaren zijn in de contractering en de bouw. Dat is het voordeel van alle diensten van A tot Z in huis hebben. Als er bijvoorbeeld tekeningen moesten komen, konden we in detail overleggen: waar kunnen de wegen het beste komen, hoeveel ruimte is nodig voor de bouwwerkzaamheden, hoe moeten de kabels worden aangelegd.’
Ardaan: ‘En ook naar de opdrachtgever toe is het fijn als je je advies kunt onderbouwen met kennis van mensen die eerder de contractering en de bouw van een windpark hebben begeleid. Zodat je kunt zeggen tegen een grondeigenaar: wat jij graag wilt, kun je nu inderdaad best in de aanvraag zetten. Maar dan heb je een drama over 3 jaar, bij de contractering – of over 4 jaar bij de bouw omdat het in de praktijk niet kan.’
Eén netaansluiting, dankzij een gesloten distributiesysteem
Ardaan: ‘De meerwaarde van al die specialismen kwam ook duidelijk naar voren toen bleek dat 8 windparken gezamenlijk één aansluiting op het hoogspanningsnet moesten delen. We hebben daarom voor Windplan Groen een gesloten distributiesysteem (GDS) ontwikkeld. Daar zaten enorm veel elektrotechnische maar ook regulatoire aspecten aan die in een vroeg stadium moesten worden uitgedacht. Dat lukte omdat wij die expertise zo breed in huis hebben.’
Veiligheid
800.000 arbeidsuren tijdens de bouw en geen enkel blijvend letsel. Dat is het resultaat van goed plannen en het gesprek blijven voeren over veiligheid. Soms op heel creatieve manieren.
Verschillende normen en waarden
Daniël: ‘Ik vond het heel interessant om zoveel partijen te managen. We hadden allerlei nationaliteiten op de bouwplaats, veel verschillende aannemers, allemaal met hun eigen normen en waarden. En dan heb ik het ook over heel basale dingen als: hoe communiceren we met elkaar? Wat vinden we normaal om op een bouwplaats geregeld te hebben? Die standaarden liepen heel sterk uiteen.’
800.000 arbeidsuren
Daniël: ‘We hebben in de bouwfase alles bij elkaar zo’n 800.000 arbeidsuren geteld. En toch is het gelukt om ervoor te zorgen dat iedereen weer veilig thuis kwam. Ongelukken bleven beperkt tot een snee in een vinger, een kleine kneuzing, dat soort dingen. ‘We hebben door onze actieve betrokkenheid en inzet van de aannemers geen incidenten met blijvend letsel gehad.’
Groot, groter, grootst
Roald: ‘Ja, en een ongeluk zit echt in een heel klein hoekje. Je werkt veel op hoogte. En als je bedenkt met wat voor materieel we werken – je ziet het op de video wel; alles is groot, groter, grootst.’
Overdracht tussen aannemers
Daniël: ‘Wil je zo’n groot project zonder ongelukken doen, dan heb je in ieder geval een hele goede voorbereiding nodig. Dat begint bij een planning die realistisch is. Zo voorkom je dat mensen in elkaars vaarwater gaan zitten. Want wat aannemers eigen is, is dat ze zich richten op hun eigen deel van het geheel. Opvolging van aannemer naar aannemer, of ze gelijktijdig gebruik laten maken van dezelfde bouwplaats, is dan ook de grote uitdaging voor de V&G-Coördinator Uitvoeringsfase. Alle partijen die op de bouwplaats rondlopen moeten exact de juiste informatie krijgen.’
“Wij geven leiding op een faciliterende manier. Daardoor denken aannemers mee over de beste oplossingen. Zo haalt de klant de meeste waarde uit het contract.”
– Daniël Hamstra, veiligheidscoördinator en assetmanager bij Ventolines
Veiligheid inbouwen in de contracten
Roald: Ja, jij zegt voorbereiding, maar veiligheid begint ook nóg een stap eerder. In de contracteringsfase, dus voordat je de contracten afsluit, is het belangrijk om de juiste afspraken te maken. Zodat je al je verwachtingen, ook over veiligheid, op papier krijgt. Dan kun je daar later naar terug verwijzen. Maar dan op zo’n manier dat je het niet hoeft af te dwingen. Het werkt beter als je het met elkaar doet. Als we een situatie tegenkwamen waarbij tegengestelde belangen speelden, brachten we op een open manier iedereen bij elkaar.’
Wij geloven in faciliteren
Daniël: ‘En niet door de aannemer op het contract te wijzen en te zeggen: aannemer A, dit is jouw scope en dit moet je nog met aannemer B realiseren. Nee, we nodigden beide aannemers uit om met ons en elkaar het gesprek aan te gaan. Wij vinden het belangrijk om leiding te geven op een faciliterende manier. Daardoor werken we op een prettige manier met elkaar samen en denken aannemers mee over de beste oplossingen. Zo haalt de klant de meeste waarde uit het contract.’
Creatieve ideeën – zonnebrandcrème en friet
Roald: ‘Ook vinden we het belangrijk om te benoemen wat juist wél goed gaat. Soms op creatieve manieren. Als we weer 100.000 uren zonder incidenten hadden gewerkt, lieten we een frietkar komen. In het eerste jaar hebben we aan het begin van de zomer flesjes zonnebrandcrème uitgedeeld. Want veiligheid gaat ook over simpele dingen als je goed insmeren. Zo’n moment vormt ook weer een gelegenheid om het gesprek met mensen op de werkplaats aan te gaan. Om een cultuur te creëren met elkaar, een prettige werksfeer waar veiligheid een deel van uitmaakt.’
De bouw
Onze ervaring met elke fase van projecten in duurzame energie geeft ons de vrijheid om te denken in creatieve oplossingen.
Onverwachte gebeurtenissen als corona en oorlog
Roald: ‘Bij een groot project heb je vaak te maken met tegenstrijdige belangen en onvoorziene omstandigheden. Dat hebben we hier ook gezien, zeker na corona en de start van de Oekraïne-oorlog. Dat had effect op prijzen, beschikbaarheid, noem het allemaal maar op. Onze jarenlange ervaring met elke fase van duurzame energieprojecten geeft ons dan de vrijheid om te denken in creatieve oplossingen.’
Win-win oplossingen
Roald: ‘We kijken in zo’n situatie: wat kunnen we met elkaar doen om extra kosten of vertraging te voorkomen? Kunnen we slimme manieren vinden om meer opbrengsten te genereren? Zo komen we tot een oplossing die voor beide partijen werkt. In plaats van te strijden over rechtmatigheid, gaan we gezamenlijk op zoek naar win-win oplossingen voor iedereen.’
“Het helpt dat we al eerder uitdagende projecten hebben gedaan. Dat bewezen track record heb je in je achterzak.”
– Roald van Engelenburg, senior contract- en projectmanager bij Ventolines
Wat er nodig is voor zo’n win-win deal
Roald: ‘In zulke gesprekken met de grote leveranciers en aannemers hielp het dat we met heel ervaren specialisten werkten in de uitvoeringsfase. Ardaan werkte mee aan de ontwikkeling, maar hij heeft ook een van de parken begeleid tijdens de bouw. Ikzelf ben begonnen in de contracteringsfase en ben daarna ook doorgegaan met het bouwmanagement.’
Roald: ‘Ook leggen we altijd alle afspraken goed vast, dus we hebben onze contracten en dossiers heel goed op orde. Gesprekspartners kunnen er dus op vertrouwen dat we weten waar we het over hebben. Daardoor lukt het om er zo’n win-win deal uit te slepen.’
Bewezen track record in de achterzak
Roald: ‘Het helpt ook dat we al eerder uitdagende projecten hebben gedaan, zoals Windpark Fryslân, Windpark De Drentse Monden en Oostermoer. En Windpark Westermeerwind – het eerste windpark in het IJsselmeer. Niemand hield het voor mogelijk dat dat project er zou komen. Dat bewezen track record heb je in je achterzak.’
Productie waar we niet van durfden te dromen
Daniël: ‘Ik ben nu als asset manager betrokken bij de dagelijkse operatie van 5 van de 11 windparken van Windplan Groen. Ik ervaar dan ook dagelijks wat het resultaat is van het project. Als ik dan zie hoeveel stroom Windplan Groen produceert en hoeveel CO₂ dat scheelt, daar durfden we 9 jaar geleden nog niet eens van te dromen. Windplan Groen levert een hele grote bijdrage aan groene energie in Nederland.’
Bijdragen aan de energietransitie
Ardaan: ‘Ik heb duurzame-energietechnologie gestudeerd omdat ik echt wil bijdragen aan de energietransitie. Daarom ben ik bij Ventolines gaan werken. Dus het is prachtig als je dan meteen kunt bijdragen aan het grootste Nederlandse windpark op land.’
